Co to jest Jednolity Plik Kontrolny?
Pod względem formalnym Jednolity Plik Kontrolny jest polskim odpowiednikiem funkcjonującego na świecie formatu SAF-T (z ang. Standard Audit File-Tax), czyli bazy danych dotyczących operacji gospodarczych dokonanych przez konkretnego przedsiębiorcę w danym okresie. Co istotne, JPK posiada określony układ i format, dzięki czemu możliwe jest łatwe przetwarzanie w systemach informatycznych wykorzystywanych przez organy podatkowe. Część danych zgromadzonych w ramach JPK przedsiębiorcy muszą co miesiąc przekazywać drogą elektroniczną do Ministerstwa Finansów, natomiast pozostałe dane księgowe należy przechowywać i udostępniać właściwemu urzędowi skarbowemu, jeśli ten wysunie takie żądanie.
Co zawiera JPK?
Podstawową strukturą w obrębie JPK jest plik JPK_VAT, którego comiesięczne przekazywanie jest obowiązkiem wszystkich przedsiębiorców. Plik ten zawiera komplet danych dotyczących wszystkich transakcji zakupu oraz sprzedaży w danym okresie, przy czym należy pamiętać, iż dane te obejmują nie tylko kwoty transakcji oraz nazwy kontrahentów. Dodatkowo przekazywane są również:
-
szczegółowe dane poszczególnych kontrahentów,
-
daty wystawienia oraz otrzymania dokumentów,
-
daty dokonania zakupu i/lub sprzedaży,
-
szczegółowy cel oraz przedmiot każdej transakcji,
-
wyszczególnienie obowiązującej stawki podatkowej,
-
informacje dotyczące odwrotnego obciążenia (jeśli mają zastosowanie),
-
dokładne dane co do zawieranych transakcji wewnątrzwspólnotowych, a także o imporcie i eksporcie,
-
dane odnoszące się do powstania obowiązku podatkowego.
Poza wspomnianą powyżej strukturą JPK_VAT wyróżnia się także inne, dodatkowe struktury w obrębie JPK. Należą do nich:
-
JPK-PKPIR - podatkowa księga przychodów i rozchodów. Obowiązek jej prowadzenia mają wszyscy podatnicy, którzy prowadzą księgę przychodów i rozchodów w wersji elektronicznej, przy czym od 1 lipca 2018 r. będą musieli to robić tylko podatnicy stosujący skalę podatkową albo podatek liniowy;
-
JPK_FA - faktury. Obejmuje wyłącznie faktury sprzedaży definiowane tak, jak w Ustawie o VAT. Co ważne, w ramach tej struktury należy wykazywać wszystkie dokumenty mogące być uznane za fakturę, nawet jeśli w nazwie danego dokumentu nie pojawia się termin "faktura". Od 1 lipca 2018 obowiązek prowadzenia rejestru faktur będzie dotyczył wszystkich przedsiębiorców - obecnie muszą to robić jedynie duże firmy;
-
JPK_EWP - ewidencja przychodów. Obowiązek prowadzenia tej struktury dotyczy wszystkich podmiotów zobligowanych do prowadzenia ewidencji przychodów, co w praktyce oznacza każdy podmiot stosujący opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Co ważne, na chwilę obecną obowiązek prowadzenia JPK_EW dotyczy dużych przedsiębiorstw spełniających kryteria, natomiast od 1 lipca 2018 będą musieli to robić wszyscy przedsiębiorcy;
-
JPK_MAG - magazyn. Obecnie struktura ta obejmuje dokumenty magazynowe dotyczące ruchu towarów i materiałów w magazynie każdego dużego przedsiębiorstwa prowadzącego gospodarkę magazynową przy zastosowaniu programów komputerowych. Dotyczy to również wszystkich przedsiębiorców, którzy nie są zobowiązani przepisami do prowadzenia tego rodzaju gospodarki, ale to robią. Od 1 lipca 2018 roku obowiązek prowadzenia tej struktury będzie dotyczył każdego przedsiębiorstwa niezależnie od jego wielkości, o ile będzie spełniać kryteria;
-
JPK-KR - księgi rachunkowe. Struktura ta obejmuje wszelkie dane z ksiąg rachunkowych, a w szczególności zestawienia obrotów i sald, zapisów na kontach księgi głównej oraz ksiąg pomocniczych i dziennika księgi głównej. Co istotne, tej struktury nie muszą prowadzić przedsiębiorcy, którzy prowadzą uproszczoną księgowość przy pomocy programów komputerowych;
-
JPK_WB - wyciąg bankowy. W obrębie tej struktury znajdują się informacje dotyczące początkowych oraz końcowych sald na rachunkach firmowych, a także dane szczegółowe co do każdej transakcji. Co istotne, ustawodawca nie doprecyzował przekazywania tych informacji przez podmioty, które korzystają z kont prywatnych do celów firmowych (najczęściej robią to osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą). Oznacza to, że dane tego typu nie powinny być wymagane z uwagi na fakt ujęcia na wyciągu także transakcji prywatnych, które nie powinny być kontrolowane. Możliwe jest również, że podmioty wykorzystujące w ten sposób konta prywatne będą musiały filtrować informacje i przekazywać do organów kontrolnych tylko dane dotyczące transakcji dokonywanych przez firmę.
Kto musi składać JPK?
Co do zasady plik JPK_VAT muszą składać wszyscy przedsiębiorcy, którzy są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT. Od 1 stycznia 2018 r. obowiązek ten dotyczy przedsiębiorstw każdej wielkości. Dla pozostałych struktur JPK obowiązek ich wysyłania pojawia się jedynie na żądanie organu podatkowego i musi zostać dokonany w terminie wskazanym w wezwaniu, przy czym nie może on być krótszy niż 3 dni od daty doręczenia wezwania. Co istotne, dane mogą zostać przekazane do organu podatkowego na wybranym nośniku danych.
Jednolity Plik Kontrolny - ułatwienie czy utrudnienie?
Z perspektywy przedsiębiorców wprowadzenie Jednolitego Pliku Kontrolnego jest korzystne, ponieważ w istotny sposób zmniejsza liczbę koniecznych do wygenerowania dokumentów finansowych w postaci fizycznej. Dodatkową korzyścią jest usprawnienie procesu przeprowadzania kontroli podatkowej w przedsiębiorstwach - dokumenty w formie elektronicznej, które posiadają konkretny format i strukturę wewnętrzną zgodną z zaleceniami organów podatkowych, można szybciej przeanalizować i wykryć w nich ewentualne nieprawidłowości.
Jedynym realnym utrudnieniem, o którym można mówić w kontekście konieczności prowadzenia JPK, jest znaczące ograniczenie możliwości dokonywania oszustw podatkowych przez polskich przedsiębiorców (np. poprzez wystawianie pustych faktur). Trudno jednak traktować ten fakt jako rzeczywiste utrudnienie funkcjonowania firm w Polsce - uszczelnienie systemu podatkowego w dłuższej perspektywie czasowej jest korzystne zarówno dla gospodarki, jak i samych podmiotów gospodarczych.